معرفی کامل سی ریل
سی ریل یا ریل C شکل، یکی از تجهیزات مهم و پرکاربرد در صنایع و پروژههای تاسیساتی است که برای انتقال برق به صورت خطی در سیستمهای جرثقیل صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. این تجهیز فلزی به عنوان یک مسیر هدایتگر برای قرقرههایی عمل میکند که کابلهای برق روی آنها نصب میشوند.
ریل C که با عناوینی نظیر ریل برقرسان، ریل جرثقیل و سی ریل نیز شناخته میشود، از ورقهای گالوانیزه مرغوب ساخته شده و در دو مدل رنگی و گالوانیزه با ابعاد ۳۰×۳۰ و ۴۰×۴۰ میلیمتر تولید میگردد. ضخامت این قطعه کم است و برای بارگیری استفاده نمیشود، بلکه مخصوص هدایت کابلهاست.
در جرثقیلهای سقفی، سی ریل با کمک قرقرههای کابل (پلاستیکی یا فلزی) برای انتقال برق کاربرد دارد. این سیستم به دلیل سادگی نصب و ساخت، در پروژههای صنعتی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
برای حرکت کابلها روی پل یا در امتداد طولی جرثقیل سقفی، از سی ریل فلزی بهره گرفته میشود. این ریلها روی تیر حمال یا پل نصب میشوند و کابلهای گرد یا تخت متصل به قرقرهها درون آنها حرکت کرده و برقرسانی انجام میشود.
سی ریلها بسته به کاربرد، در مدلهای آلومینیومی، پیویسی، فلزی، سیمبکسلی و تیرآهنی موجود هستند. از میان اینها، نوع فلزی بیشترین کاربرد را در جرثقیلهای سقفی دارد. مدلهای پیویسی منسوخ شدهاند و نوع آلومینیومی نیز کاربرد محدودی دارد.
سی ریل چه ویژگیهایی دارد؟
سی ریل ۳ با ابعاد ۳۳×۳۲ میلیمتر، در شاخههای ۴ متری و با ضخامتهای ۱.۵ و ۲ میلیمتر تولید میشود. این مدل دارای مقاومت بالا در برابر زنگزدگی و قابل استفاده در شرایط آبوهوایی مختلف، بهویژه محیطهای مرطوب است. همچنین امکان تولید ریلهای منحنی مخصوص جرثقیل مونوریل وجود دارد.
نصب این ریلها با بستهای فلزی، جوشی یا نبشی انجام میشود. سی ریلها به دلیل ساختار ریلی، نقش مهمی در نظمدهی و نگهداری کابلهای برق در پروژههای مختلف ایفا میکنند.
سی ریل ۶ خم، برای بارگذاری سنگین طراحی شده و با بستهای مخصوص مانند بست دو تکه، کابلها را در مسیرهای تعیینشده نگه میدارد. همچنین این نوع ریل به عنوان ساپورت عمودی در تأسیسات ساختمانی استفاده شده و با میله راد به صورت آویز از سقف نصب میشود.
این تجهیز نه تنها برای کابلهای برق، بلکه برای نگهداری لولههای آب، فاضلاب و فولادی نیز قابل استفاده است. سی ریل با نامهایی مانند چنل کابل، سی ژل و ریل بست چنگالی نیز شناخته شده و طبق استانداردهای ISO و BS تولید میشود.
سی چنل در اندازههای ۲ و ۳ متری با ضخامتهای ۱ تا ۲.۵ میلیمتر در بازار موجود است. نوع ضخیمتر برای نگهداری تجهیزات سنگین مانند لولههای فاضلاب به کار میرود. این تجهیز در برابر رطوبت، فشار و بارهای خارجی مقاوم بوده و نصب و حملونقل آسانی دارد.
سی چنلها علاوه بر کاربرد فنی، به دلیل طراحی مناسب، به زیبایی ظاهری محیط نیز کمک میکنند و در کابلکشی و لولهکشی در ارتفاع کاربرد زیادی دارند.
معرفی کامل باکس ریل
سیستم باکس ریل بهمنظور انتقال کابل و تأمین جریان برق در مسیرهایی با انحنای خاص مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم به دلیل طراحی ویژهاش، قادر است در مسیرهای خمیده حرکت کند. از این رو در جرثقیلهای مونوریل برای تأمین برق، از سیستم باکس ریل بهره گرفته میشود.
از جمله روشهای متداول برای حرکت طولی و عرضی در جرثقیلهای سقفی، استفاده از سیستم ریل و قرقره است که در مسیرهایی با طول کمتر از ۵۰ متر کاربرد دارد. در تمامی انواع جرثقیلهای سقفی و دروازهای، با توجه به ابعاد و ظرفیت جرثقیل، از سیستمهای انتقال برق متناسب استفاده میشود. برای جلوگیری از فرسایش، ریلها معمولاً از جنس آلومینیوم آلیاژی یا فولاد گالوانیزه ساخته میشوند.

معرفی انواع سیستمهای کابلکشی و قرقره
در مجموع، سیستمهای کابلکشی و قرقره به چهار دسته کلی تقسیم میشوند:
در این سیستم برای تأمین برق جرثقیلهای سقفی در مسیرهایی با خمیدگی، از قرقرههای خاص استفاده میشود که حرکت در انحناها را ممکن میسازند.
از این مدل برای حمل کابلهای سنگین و مسیرهایی با شعاع انحنای بالا استفاده میشود. قرقرههای این سیستم بزرگ هستند و قابلیت تنظیم برای انواع سایز تیرهای ایشکل را دارند. آیی ریل (قرقره تیرآهنی) معمولاً دارای دو یا چهار چرخ بوده و چرخها از جنس فلزی یا پلاستیکی هستند.
قرقرههای این سیستم، وظیفه انتقال کابل را دارند و در نوع پلاستیکی یا فلزی عرضه میشوند. ساختار این سیستم ساده و کمهزینه است و اغلب برای مسیرهای مستقیم کاربرد دارد. این سیستم بیشتر در شرایطی مورد استفاده قرار میگیرد که ابتدا و انتهای مسیر در دسترس باشد.
در این سیستم، ریلهایی با طول ۴ یا ۶ متر و مقطع C شکل بهکار میروند. در جرثقیل سقفی، این ریلها به عنوان مسیر حرکت قرقره فلزی کابل عمل میکنند و بیشتر برای خطوط برق مستقیم استفاده میشوند.
معرفی انواع سی چنل
انواع سی ریل را میتوان بر اساس متریال ساخت و نوع کاربرد دستهبندی کرد. از نظر جنس، سی چنلها به سه گروه تقسیم میشوند:
-
سی چنل گالوانیزه سرد:در این مدل، ابتدا ریل از ورق آهن یا فولاد سیاه ساخته میشود و سپس با انجام مراحلی چون چربیزدایی و اسیدشویی، برای پوششدهی آماده میگردد. پس از خم شدن ریل، سطح آن با اسپری گالوانیزه پوشیده میشود. این پوشش که ضخامت آن حدود ۵ تا ۸ میکرون است، مقاومت محدودی در برابر رطوبت دارد.
-
سی چنل گالوانیزه گرم:در این روش، سی چنلها پس از فرآیند اسیدشویی، چربیزدایی، شستوشو و واکس، در وان حاوی فلز مذاب روی غوطهور میشوند. این فرآیند باعث میشود پوشش گالوانیزه بهخوبی به سطح فولاد بچسبد. ضخامت این پوشش حدود ۷۵ میکرون است و در برابر رطوبت و دمای بالا مقاومت بالایی دارد. این ویژگی برای استفاده در سیستم ایمنی جرثقیل و محیطهای صنعتی حائز اهمیت است.
-
سی چنل فابریک:در این نوع، پوشش گالوانیزه دارای ضخامت حدود ۲۰ میکرون است که از نوع سرد بیشتر و از نوع گرم کمتر است. این سی چنل به دلیل استفاده از فولاد، در برابر تنشهای مکانیکی نیز مقاوم است و میتواند در تجهیزاتی مانند سیستم کنترلی جرثقیل استفاده شود.
از منظر کاربرد، سی چنلها در نگهداری ساپورت سینی کابل و همچنین به عنوان نگهدارنده لولههای برق فلزی یا PVC کاربرد دارند. برخی از سی چنلها نیز دارای یک سمت بسته هستند که این ویژگی به منظور محافظت بیشتر از سیستم ارتباط طراحی شده است.

مزایای استفاده از سی ریل و باکس ریل
در ادامه مزایای استفاده از این تجهیزات برقی جرثقیل را بررسی میکنیم:
-
در محیطهای صنعتی آلوده و دارای گردوغبار، بهجای سیمبکسل، سی ریلها عملکرد بهتری دارند و انتخاب رایجتری هستند.
-
از لحاظ هزینه، سی ریل گزینهای اقتصادیتر نسبت به شینه برقرسان محسوب میشود.
-
برای مسیرهای بلند و طولانی، کاربرد سی ریل در انتقال برق ترجیح داده میشود.
-
این تجهیزات در سیستمهای پشتیبان مانند نصب پنلهای خورشیدی، تجهیزات پزشکی و نگهداری سینی کابل کاربرد دارند.
-
یکی از ویژگیهای مهم آنها، اتصال سریع و ساده به اجزای دیگر است.
-
مقاومت بالا در برابر فشار و شرایط نامساعد محیطی، از دیگر مزایای این ابزار است.
-
جلوهی بصری مناسب این قطعات، باعث زیبایی بیشتر محیطهای صنعتی میشود.
-
حمل و جابجایی آنها بهراحتی امکانپذیر است.
-
جنس گالوانیزه آنها مانع از خوردگی در برابر مواد شیمیایی، آب و خاک مرطوب میشود.
-
برای نصب صحیح این قطعات، از اتصالات مکمل مانند بستها استفاده میشود که موجب تثبیت محکم کابلها و لولهها میگردد.
-
تنوع ابعادی و کاربردی این ریلها، آنها را به گزینهای منعطف برای مسیرهای مختلف تبدیل کرده است.
-
استفاده از این ابزار در شبکه برقرسانی باعث افزایش پایداری و جلوگیری از شل شدن اتصالات میشود.
-
طول عمر بالای سی ریلهای گالوانیزه، بهویژه در مدل گالوانیزه گرم که تا ۳۰ سال دوام دارد، از نقاط قوت آنهاست.
-
با توجه به استحکام و دوام بالا، هزینههای مربوط به تعمیر و نگهداری این تجهیزات بسیار اندک است.
-
با اتصال مستقیم به سازه، نقش اصلی را در سیستمهای پشتیبانی ایفا میکنند و امنیت برقرسانی را تأمین مینمایند.
بهترین سی ریلها چه کاربردهایی دارند؟
سی ریلها کاربردهای متعددی در صنعت و تأسیسات دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره میشود:
-
ساپورت کابلها: سی ریلها برای نگهداری و پشتیبانی از کابلها در تأسیسات مختلف بهکار میروند و موجب افزایش انسجام در خطوط انتقال نیرو و بهبود فرآیند انتقال انرژی میشوند.
-
افزایش زیبایی نمای ساختمان: این پروفیلها علاوه بر کمک به مرتب کردن بستهای سینی برق، به زیبایی نمای ساختمان نیز کمک میکنند.
-
محافظت از لولههای برق فلزی: سی ریلها بهعنوان حفاظ از لولههای برق فولادی در برابر ضربات و خطرات مختلف محافظت میکنند.
-
ایجاد سیستم ساپورت سینی کابل: سی ریلها در ایجاد سیستم ساپورت سینی کابل گالوانیزه بهکار میروند و از آنها در نواحی مختلف سازه مانند سقف پشتیبانی میکنند.
-
پشتیبانی از لولههای برق: سی ریلها با استفاده از بستهای چنگالی میتوانند لولههای برق را در خود نگه دارند و از آسیبدیدگی آنها جلوگیری کنند.
-
استفاده در محیطهای باز: به دلیل پوشش گالوانیزه گرم، سی ریلها در محیطهای باز و صنعتی که در معرض خوردگی هستند، مقاوم بوده و ساختار خود را حفظ میکنند.
-
نصب در سقف و دیوار: این پروفیلها برای هدایت کابلها و لولههای برق در مسیرهای سقفی و دیواری استفاده میشوند و میتوانند بهطور مستقیم به سقف یا دیوار نصب شوند.

مقایسه انواع تجهیزات برقی جرثقیلها
در دنیای امروزی، پیشرفتهای علمی در صنعت جرثقیل موجب ایجاد سیستمهای جدید و کارآمدی برای برقرسانی به این دستگاهها شده است. یکی از اجزای اصلی هر جرثقیل سیستم برقرسانی آن است که علاوه بر تغذیه دستگاه، سیگنالهای کنترلی را نیز انتقال میدهد. به همین دلیل، انتخاب روش صحیح برقرسانی با توجه به طول مسیر و تناژ جرثقیل اهمیت زیادی دارد. در این راستا، برقرسانی به انواع مختلف جرثقیلهای سقفی، بازویی، ضد انفجار و دروازهای با روشهای گوناگونی انجام میشود که شامل روشهای زیر است:
روش سی ریل به دلیل هزینه بهینه و کاربرد گستردهای که دارد، یکی از متداولترین روشها در برقرسانی به جرثقیلها است. در این روش، سی ریل بهعنوان مسیر هدایت برای قرقرههایی که کابل برق را حمل میکنند، عمل میکند. در این سیستم، کابلهای برق معمولاً بهصورت آکاردیونی (باز و بسته) هستند که برای انتقال بهتر، استفاده از کابل تخت توصیه میشود. این نوع کابلها به دلیل قرار گرفتن رشتههای سیم بهطور منظم کنار هم، از کابلهای گرد که در طول زمان شکل خود را از دست میدهند، عملکرد بهتری دارند.
سیستم شین یا باسبار یکی دیگر از روشهای مرسوم برای برقرسانی به جرثقیلها است که در آن، برق از طریق لغزش ذغال جاروبکها روی شینه مسی به جرثقیل منتقل میشود. این روش بهویژه برای جرثقیلهای سقفی، دروازهای و بازویی استفاده میشود و برای محیطهایی با دمای بالا و آلودگی زیاد مناسب است. شینها در دو نوع شین باز و شین بسته عرضه میشوند. از مهمترین نوع شینهای بسته میتوان به شین بسته Pvc و شین بسته الومینیوم و از پرکاربردترین نوع شینهای باز میتوان به شین باز کاور pvc و شین باز بدون پوشش اشاره کرد. یکی از ویژگیهای بارز شینها خاصیت ماژولار بودن است، بهطوری که در صورت خرابی بخشی از سیستم، بخشهای دیگر تغییر نخواهند کرد. این سیستم به تغذیه چندین جرثقیل بهطور همزمان نیز امکانپذیر میسازد.
سیستم کابل جمعکن بیشتر در جرثقیلهای دروازهای مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، به دلیل نبود صرفه اقتصادی برای استفاده از سیستمهای C-Rail یا Busbar در فضای آزاد، کابل جمعکن بهعنوان یک گزینه مناسب شناخته میشود. این سیستم میتواند در دو نوع فنری و موتوری طراحی شود. مدل فنری بیشتر برای مسیرهای کوتاه و مدل موتوری برای مسیرهای طولانی کاربرد دارد.
جعبه برق جرثقیل نیز یکی از تجهیزات مهم در سیستمهای برقرسانی است که وظیفه محافظت از سیستم برقرسانی و اتصالات برقی را به عهده دارد. این جعبهها معمولاً در نقاط مختلف جرثقیل قرار میگیرند تا از آسیبدیدگی کابلها و دیگر اجزای سیستم برقرسانی جلوگیری کنند. برای انتخاب روش مناسب برقرسانی به جرثقیل، عوامل مختلفی از جمله طول مسیر، نوع جرثقیل و شرایط محیطی باید در نظر گرفته شود. جدول زیر برای انتخاب بین اسن سه روش کمک رسان شما خواهد بود:
ویژگیها |
سیستم کابل و سی ریل |
سیستم شین (باسبار) |
سیستم کابل جمعکن |
مناسب برای |
جرثقیلهای با مسیر کوتاه |
جرثقیلهای سقفی، دروازهای و بازویی |
جرثقیلهای دروازهای |
محیطهای استفاده |
داخل و خارج، محیطهای خورنده و ضد انفجار |
محیطهای با دمای بالا و آلودگی زیاد |
فضای آزاد، مسیرهای کوتاه |
نوع کابل |
کابل تخت آکاردیونی |
شینه مسی، معمولاً در مدلهای بسته یا باز |
کابل فنری یا موتوری |
انعطافپذیری |
بالا |
متوسط |
بالا |
هزینه |
کم |
متوسط |
متوسط تا بالا |
تغذیه چندین جرثقیل همزمان |
خیر |
بله |
خیر |
محدودیت در طول مسیر |
بله |
خیر |
بله |
خطر برقگرفتگی |
کم |
بالا |
کم |
نیاز به تعمیر و سرویس |
زیاد (در صورت آسیب دیدن کابل) |
کم |
کم |
مناسب برای محیطهای ضد انفجار |
بله |
خیر |
بله |
کاربرد در دماهای بالا |
محدود |
بله |
محدود |

در خرید و فروش سی ریلها و باکس ریلها باید به چه نکاتی توجه کرد؟
در خرید و فروش سی ریلها و باکس ریلها باید به نکات زیر توجه کنید:
-
ابعاد قطعه: ابتدا باید ابعاد و اندازههای مورد نیاز قطعه را برای محل نصب بررسی کنید تا متناسب با فضای مورد نظر خرید کنید.
-
نوع قطعه: توجه داشته باشید که ریل چنگالی ساده یا سوراخدار انتخاب کنید. همچنین باید نوع نصب آن را مشخص کنید، آیا میخواهید از پیچ و مهره برای نصب استفاده کنید یا با استفاده از راد گالوانیزه یا اتصالات دیگر آن را معلق نگه دارید.
-
متریال بکار رفته: اگر محیط اطراف قطعه مرطوب یا خورنده است، باید به انتخاب ریل با متریال مناسب و مقاوم در برابر این شرایط توجه کنید.
-
تحمل وزن: تعیین کنید که برای نگهداری چه مقدار وزن به ریل نیاز دارید تا قطعات با ظرفیت باربری مناسب انتخاب شوند.
-
سازههای ترکیبی: اگر نیاز به استفاده ترکیبی از ریلها دارید، مثلاً جوش دادن چند ریل به یکدیگر، باید به این نکته توجه کنید.
-
انتخاب اتصالات مناسب: انتخاب اتصالات به عواملی مانند نوع و تعداد کابلها، محیط نصب، بارگذاری و استانداردهای ایمنی بستگی دارد. برای انتخاب اتصالات صحیح، مشاوره با یک متخصص توصیه میشود.
-
کیفیت اتصالات: استفاده از اتصالات با کیفیت و استاندارد و نصب آنها با ابزار مناسب بسیار مهم است تا از محکم بودن اتصالات و ایمنی سیستم اطمینان حاصل کنید.
-
محیط نصب: محیط نصب مانند داخلی، خارجی، صنعتی یا مسکونی باید مد نظر قرار گیرد تا متناسب با شرایط محیطی از ریل مناسب استفاده شود.
-
پوشش ریل: نوع پوشش ریل (گالوانیزه، رنگ شده یا بدون پوشش) باید با توجه به شرایط محیطی انتخاب شود.
-
اهمیت گالوانیزاسیون: ریلها باید قبل از استفاده گالوانیزه شوند تا از نظر کمی و کیفی استاندارد باشند. بنابراین خرید از تولیدکنندگان معتبر برای اطمینان از کیفیت قطعات توصیه میشود.
قیمت سی ریلها و باکس ریلها
قیمت سی چنلها و باکس ریلها به عوامل مختلفی بستگی دارد که در تعیین هزینه آنها تاثیرگذار است. این پروفیلهای تاسیساتی، با توجه به کاربرد وسیع خود، قیمتهای متفاوتی دارند که تحت تأثیر ویژگیهای کمی و کیفی آنها قرار میگیرد. ارزیابی این قطعات از نظر مقاومت و استقامت طی آزمایشهای خاص صورت میگیرد که در نهایت میزان کیفیت و قیمت آنها را مشخص میکند.
پس از بررسی ویژگیهای کیفی و ساختاری این ریلها، وزن آنها نیز اندازهگیری میشود که تأثیر زیادی بر قیمت نهایی دارد. ریلهای چنل به صورت شاخهای عرضه میشوند و طول شاخه در وزن و در نتیجه قیمت آنها تاثیر مستقیم میگذارد.
لازم به ذکر است که قیمت این تجهیزات تاسیساتی ثابت نبوده و به دلیل نوسانات روز، نرخ فروش آنها تغییر میکند. بهعلاوه، تفاوت در مواد گالوانیزه نیز بر قیمت آنها تأثیرگذار است بهویژه ریل چنلهای گالوانیزه گرم که به دلیل استفاده از پوشش روی، قیمت بالاتری دارند. میزان روی بهکار رفته نیز در وزن تقریبی این قطعات مؤثر است.
در نهایت، با توجه به ویژگیهای امنیتی و پایداری فوقالعادهای که این قطعات در شبکههای کابلکشی تاسیسات ساختمانی و سازههای مختلف ایجاد میکنند، میتوان گفت که قیمت این قطعات به طور کلی منطقی و مناسب است.
نحوه نصب و اجرای سی ریل چگونه است؟
نصب و اجرای سی ریلها نیازمند دقت و توجه خاصی به اصول و قوانین از پیش تعریف شده است. پس از خرید و تأمین قطعات، فرآیند نصب این سازهها با استفاده از بستها و قطعات دیگر انجام میشود و از آنجا که نیاز به جوشکاری ندارد، ظاهری مناسب خواهد داشت. با این حال، نصب این تجهیزات نیازمند تخصص و تجربه بالاست و توصیه میشود برای نصب سی ریلها از افراد آموزشدیده و حرفهای در این زمینه استفاده شود.
نصب صحیح سی ریلها و قطعات مکمل آن از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر این مراحل به درستی انجام نشود، پایداری سازه به خطر میافتد و ممکن است خسارات جبرانناپذیری به بار آید. این قطعات بهطور غیر مستقیم نقش حیاتی در نگهداری کابلها و لولههای برق دارند. آنها وزن سینیها و لولهها را مهار میکنند و تحمل مینمایند، بنابراین نصب صحیح آنها برای حفظ توانایی تحمل بار سازه ضروری است.
شرکتهای تولیدکننده و عرضهکننده این پروفیلها معمولاً خدمات مشاوره و نصب را نیز ارائه میدهند تا فرآیند نصب بهطور اصولی و با کیفیت بالا انجام شود.

سی ریل و باکس ریل از قطعات کلیدی در سیستمهای برقرسانی و مدیریت کابلها در صنایع مختلف، بهویژه در جرثقیلها و تأسیسات ساختمانی هستند. سی ریل با طراحی مقاوم و شکل خاص خود، امکان نصب آسان و هدایت کابلها را فراهم میکند و با توجه به انواع متریالهای مختلف مانند آلومینیوم، پیویسی، فلز و گالوانیزه، در پروژههای مختلف کاربرد دارد. باکس ریل بهویژه در مسیرهای خمیده و پروژههایی با انحنا استفاده میشود و بهعنوان مکمل سی ریل در برقرسانی جرثقیلهای سقفی و مونوریل عمل میکند.
مزایای این سیستمها شامل مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی، هزینه پایینتر نسبت به شینه برقرسان، نصب سریع و آسان و طول عمر بالا است همچنین، سی ریلها بهدلیل قابلیت اتصال به اجزای دیگر و ویژگیهای زیباییشناختی، در پروژههای صنعتی از جمله کابلکشی و لولهکشی کاربرد دارند. این سیستمها بهویژه در محیطهای مرطوب و صنعتی که در معرض آسیبهای شیمیایی و فیزیکی هستند، بهطور مؤثری عمل میکنند. در نهایت انتخاب مناسب سیریل و باکسریل بستگی به نیاز پروژه، نوع کابل و تجهیزات مورد استفاده دارد.