معرفی زغال
زغال موتور یا همان براش الکتریکی یکی از قطعات بسیار مهم و اساسی در موتورهای الکتریکی مورد استفاده در جرثقیلها، وینچها، بالابرها و بسیاری از تجهیزات صنعتی است. این قطعه کوچک اما حیاتی وظیفه انتقال جریان الکتریکی از بخش ثابت موتور به بخش چرخان را برعهده دارد و در عملکرد صحیح موتور نقش اصلی ایفا میکند. در حقیقت، بدون وجود زغال موتور، حرکت الکتروموتور ممکن نیست یا با اختلال شدید مواجه میشود. این قطعه در انواع موتورهای DC و برخی از موتورهای یونیورسال استفاده میشود و با توجه به اهمیت بالایی که در سیستم برقرسانی داخلی موتور دارد، انتخاب درست و کیفیت بالای آن برای جلوگیری از خرابی و توقف جرثقیل ضروری است.
زغال موتور معمولاً از ترکیب کربن، گرافیت و گاهی مس ساخته میشود تا ضمن داشتن رسانایی مناسب، مقاومت کافی در برابر حرارت، اصطکاک و سایش داشته باشد. هنگام چرخش کموتاتور، زغال با سطح آن در تماس است و جریان الکتریکی را به بخش گردان منتقل میکند. به همین دلیل زغال باید سختی مناسب، طول عمر بالا و تحمل دمایی کافی داشته باشد. در صورتی که زغال کیفیت پایینی داشته باشد یا بهدرستی انتخاب نشود، موتور دچار جرقه زدن، افت قدرت، صدای اضافه یا حتی سوختن سیمپیچ میشود.
کاربرد زغال در جرثقیل و تجهیزات صنعتی
در جرثقیلها معمولاً چند موتور مختلف بهطور همزمان فعالیت میکنند: موتور حرکت طولی، موتور حرکت عرضی، موتور بالابری و موتور ترولی. تمامی این موتورهای الکتریکی برای عملکرد روان و ایمن به زغال مناسب نیاز دارند. برخی از مهمترین کاربردهای زغال عبارتاند از:
- انتقال دقیق جریان به موتورهای جرثقیل
- جلوگیری از نوسان جریان و ایجاد جرقههای خطرناک
- حفظ قدرت بالابری و حرکت روان تجهیزات
- افزایش طول عمر الکتروموتور با عملکرد صحیح زغال
- کمک به کاهش استهلاک کموتاتور با انتخاب زغال مناسب
استفاده از زغالهای استاندارد باعث میشود موتور حرارت کمتری تولید کند، صدای کمتری داشته باشد و مصرف برق بهینهتری داشته باشد.
ساختار و ویژگیهای زغال موتور
زغال موتور از مواد رسانا و مقاوم ساخته شده و ساختار آن شامل سه بخش اصلی است:
۱. بدنه زغال (Carbon Block)
این بخش اصلیترین قسمت زغال است و از ترکیب کربن و گرافیت تشکیل شده تا رسانایی الکتریکی مناسب و مقاومت سایشی کافی داشته باشد.
۲. سیم زغال (Shunt Wire)
این سیم وظیفه انتقال جریان را از زغال به ترمینال موتور بر عهده دارد. جنس آن معمولاً مس یا ترکیب مسی مقاوم در برابر حرارت است.
۳. فنر زغال (Spring)
فنر پشت زغال وظیفه دارد قطعه را با فشار مناسب روی کموتاتور نگه دارد تا تماس دائم برقرار باشد.
طراحی استاندارد این سه بخش باعث میشود زغال موتور در زمان کارکرد طولانی، عملکرد ثابت و بدون افت داشته باشد.
انواع زغال موتور
زغال موتور بر اساس نوع مواد و کاربرد به چند دسته تقسیم میشود:
۱. زغال کربنی
مناسب برای موتورهای سبکتر؛ دارای نرمترین جنس و کمترین میزان سایش کموتاتور.
۲. زغال گرافیتی
دارای سختی و تحمل حرارت مناسب؛ کاربرد در موتورهای صنعتی سنگین مانند جرثقیل.
۳. زغال مسدار (Copper Graphite)
بهترین نوع برای موتورهایی با جریان بالا. رسانایی بسیار عالی، مقاومت مکانیکی بالا و مناسب برای کارهای سنگین صنعتی.
۴. زغال مخصوص جرثقیل
این مدلها برای تحمل بارهای سنگین و کارکرد مداوم طراحی شدهاند و طول عمر بیشتری دارند.
در بازار ایران برندهای باکیفیت متعددی تولید یا عرضهکننده زغال صنعتی هستند که یکی از معتبرترین آنها
پویا الکتریک بهاران است. همچنین فروشگاههای تخصصی مانند فروشگاه
آریا زیگورات انواع مدلهای زغال مخصوص تجهیزات بالابری و صنعتی را عرضه میکنند. بعضی از تجهیزات دارای سیستم پوشش محافظ مشابه
شین باز کاور (PVC) جرثقیل هستند و در کنار آنها از زغالهای مقاوم و پربازده استفاده میشود. در برخی پروژهها نیز محصولات سازگار با سیستمهای برقرسان زیمنس یا محصولاتی از برند پویا الکتریک پیشنهاد میشود. این قطعه در بسیاری از موتورهای جرثقیل کاربرد حیاتی دارد و در صورت خرابی باید سریعاً تعویض شود.
مزایای استفاده از زغال موتور استاندارد
- افزایش راندمان و قدرت موتور
- جلوگیری از ایجاد جرقه و آسیب به کموتاتور
- کاهش مصرف انرژی
- افزایش عمر موتور
- عملکرد پایدار و بدون لرزش
- کاهش صدای موتور و جلوگیری از لرزشهای ناخواسته
- جلوگیری از داغشدن موتور و کاهش خطر سوختگی سیمپیچ
زغال موتور استاندارد باعث میشود سیستم جرثقیل در بارهای سنگین نیز عملکردی ایمن و بدون خطا داشته باشد.
نشانههای خرابی زغال موتور
تعویض زغال موتور یکی از بخشهای اصلی نگهداری جرثقیل است. در صورت مشاهده موارد زیر باید زغال فوراً تعویض شود:
- کاهش قدرت موتور
- شنیدن صدای اضافی از الکتروموتور
- ایجاد جرقه در هنگام کار
- داغ شدن بیش از حد موتور
- توقف ناگهانی یا کند حرکتکردن جرثقیل
- کوتاه شدن بیش از حد زغال
خرابی زغال در صورت بیتوجهی میتواند باعث سوختن موتور شود.
قیمت زغال موتور ونحوه خرید
قیمت زغال بسته به نوع مواد، میزان مس، ابعاد، برند سازنده، کیفیت فنر و کاربرد صنعتی متفاوت است. مدلهای گرافیتی و مسدار قیمت بالاتری دارند اما عمر بیشتر و راندمان بالاتری ارائه میدهند. زغالهای مخصوص جرثقیل نیز به دلیل طراحی مقاومتر، قیمت بالاتری نسبت به زغالهای معمولی دارند.
برای خرید زغال، مهم است که ابعاد دقیق، نوع موتور، میزان جریان و شرایط کاری جرثقیل مشخص باشد. خرید از مراکز معتبر باعث میشود محصولی با کیفیت ثابت، گارانتی و اصالت دریافت کنید.