معرفی انواع مدل جرثقیل ها و کاربردهای آنها
با توجه به نیازهای متنوع صنایع، انواع مدل جرثقیل ها را می توان بر اساس سه دسته اصلی نوع جرثقیل، سیستم حرکتی و نوع بالابر، تقسیم بندی کرد. هر دسته با ویژگی ها و قابلیت های خاص خود، برای کاربردهای ویژه ای مناسب است و انتخاب صحیح جرثقیل می تواند کارایی و ایمنی پروژه ها را به شکل چشمگیری افزایش دهد.
بررسی انواع مدل جرثقیل ها از نظر نوع
جرثقیل ها را بر اساس نوع و کاربرد می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد که هر یک ویژگی ها و قابلیت های خاص خود را دارند.
جرثقیل سقفی
این نوع جرثقیل معمولاً در محیط های صنعتی و کارخانه ها استفاده می شود و بر سقف سالن نصب می شود. جرثقیل سقفی قادر است بارها را در طول، عرض و ارتفاع سالن جابجا کند و یکی از پرکاربردترین تجهیزات جابجایی مواد محسوب می شود. این جرثقیل به دو دسته اصلی زیر تقسیم می شود:
هر کدام از این انواع می توانند بر اساس شرایط محیط به زیر دسته های رونشین و آویز تقسیم شوند.
کاربرد جرثقیل سقفی
جرثقیل سقفی برای خطوط تولید، انبارها و کارخانه ها مناسب است و توانایی حمل بارهای سنگین و حجیم را دارد.
جرثقیل دروازه ای
جرثقیل دروازه ای معمولاً در فضای باز استفاده می شود و بر روی ریل هایی که روی زمین یا سازه های مناسب نصب شده اند حرکت می کند.
کاربرد جرثقیل دروازه ای
این نوع جرثقیل برای مکان هایی که امکان نصب جرثقیل سقفی وجود ندارد، گزینه ای ایده آل است. جرثقیل دروازه ای در داخل سالن های بزرگ نیز قابل استفاده است و به دو شکل دروازه ای و نیم دروازه ای موجود خواهد بود.
جرثقیل بازویی
این جرثقیل ها با تبدیل حرکت طولی به حرکت دورانی، بار را در محدوده یک دایره یا بخشی از آن جابجا می کنند و قابلیت حمل بار به صورت عمودی را دارند. جرثقیل بازویی می تواند دستی یا برقی باشد و برای دسترسی به نقاط محدود یا خطوط مونتاژ مناسب است.
جرثقیل برجی
جرثقیل برجی، جرثقیلی بزرگ و قدرتمند است که در ساخت ساختمان های بلند استفاده می شود. این جرثقیل ها معمولاً بر روی برج نصب شده و از طریق کابل ها و بالابرها، بارها را تا ارتفاع های زیاد منتقل می کنند.
کاربرد و مزایای جرثقیل برجی
جرثقیل برجی دارای ظرفیت حمل بالا و کنترل دقیق حرکت بار است و برای ساختمان های بلند، پل ها و سازه های عظیم مناسب خواهند بود.

جرثقیل متحرک
جرثقیل متحرک، جرثقیلی قابل حمل است که روی شاسی و چرخ نصب می شود و امکان جابجایی آسان در محیط های مختلف را دارد. این جرثقیل ها قادرند بارهای سنگین را بلند کنند و با استفاده از پایه های استابیلایزر، ثبات لازم در هنگام عملیات را فراهم می کنند.
کاربرد جرثقیل متحرک
جرثقیل های متحرک شامل جرثقیل های کامیونی، تمام چرخ محرک و سایر نمونه های موبایل هستند و در پروژه های ساختمانی، عمرانی و بنادر کاربرد دارند.
جرثقیل های کارگاهی و آویز
در کارگاه ها، جرثقیل ها به صورت سقفی، دروازه ای، بازویی و متحرک وجود دارند که بسته به نوع فعالیت و محدودیت فضا انتخاب می شوند.
کاربرد جرثقیل آویز
این جرثقیل ها برای محیط هایی با محدودیت ارتفاع و خطوط مونتاژ سری مناسب هستند و معمولاً تا ظرفیت ۵ تن قابل استفاده اند.
بررسی مدل های مختلف جرثقیل براساس سیستم حرکتی
جرثقیل ها را بر اساس سیستم حرکتی می توان به دو گروه اصلی ثابت و متحرک تقسیم کرد که هر یک ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
جرثقیل های متحرک
جرثقیل های متحرک بر روی شاسی نصب می شوند و قابلیت جابجایی در محل کار یا بین سایت ها را دارند. این جرثقیل ها به دلیل انعطاف پذیری بالا، در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز، بنادر و کارخانه ها استفاده گسترده دارند. انواع جرثقیل های متحرک به شرح زیر است:
- جرثقیل های کامیونی: بر روی شاسی کامیون نصب می شوند و به راحتی در پروژه های ساختمانی و صنعتی حرکت می کنند.
- جرثقیل های خزنده: دارای شنی هستند و برای زمین های نرم و ناهموار عملکرد مناسبی دارند.
- جرثقیل های زمین ناهموار: برای کار در محیط های خارج از جاده طراحی شده اند و از بوم تلسکوپی برای بلند کردن بار تا ظرفیت حدود ۱۶۵ تن استفاده می کنند.
- جرثقیل های تمام زمینی: قادرند هم در جاده و هم در محیط های خارج از جاده حرکت کنند و ظرفیت بلند کردن بار تا ۱۲۰۰ تن دارند.
- جرثقیل های عرشه حمل: بوم تلسکوپی چرخشی داشته و برای حمل و بارگذاری مواد در سایت های مختلف کاربرد دارند.
جرثقیل های متحرک محدود به مسیر ثابت نیستند و می توانند بار را از محلی به محل دیگر منتقل کنند. برخی از این جرثقیل ها نیاز به مونتاژ جزئی در محل دارند و برخی مجهز به سیستم وزنه متقابل و استابیلایزر برای حفظ تعادل هستند.
جرثقیل های ثابت
جرثقیل های ثابت بر روی یک پایه یا سازه دائمی نصب می شوند و برای جابجایی بار در محدوده مشخص طراحی شده اند. این جرثقیل ها معمولاً در صنایع تولیدی، انبارداری، بنادر و ساخت و ساز استفاده می شوند.
- جرثقیل های سقفی: روی ریل های سقف نصب می شوند و بار را بین ایستگاه های کاری منتقل می کنند.
- جرثقیل های برجی: در پروژه های ساختمانی بزرگ برای حمل مصالح به ارتفاعات بالا کاربرد دارند و دارای ظرفیت حمل بالا هستند.
- جرثقیل های بندری: برای بارگیری و تخلیه کشتی ها استفاده می شوند و قدرت بالایی دارند.
جرثقیل های برج بر اساس حرکت
جرثقیل های برج شامل چند مدل هستند که بر اساس نوع حرکت بوم و جیب دسته بندی می شوند:
| نوع جرثقیل برج |
ویژگی حرکت بوم و جیب |
کاربرد اصلی |
مزیت / محدودیت |
| جرثقیل برج چکش |
جیب ۳۶۰ درجه به صورت افقی می چرخد |
جابجایی بار بدون تغییر سطح |
حرکت کامل افقی، مناسب برای پروژه های عمومی |
| جرثقیل برج لوفینگ |
جیب شبکه ای بالا و پایین می رود |
جابجایی بارهای سنگین، محیط های شلوغ |
ظرفیت بالاتر، مناسب مناطق شلوغ، گران تر |
| جرثقیل برج خودساخته |
جیب افقی و ستون متصل به بالاست |
نصب سریع و حمل آسان |
قابل حمل و مونتاژ، ظرفیت کمتر |
| جرثقیل صاف کننده |
جیب متحرک به داخل و خارج حرکت می کند |
جابجایی بار نزدیک سطح زمین |
مناسب برای کار نزدیک زمین، انعطاف بالا |
بررسی مدل های مختلف جرثقیل براساس نوع بالابر
جرثقیل ها بر اساس نوع بالابر نیز به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که هر یک ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
بالابر هیدرولیکی
بالابر هیدرولیکی از فشار روغن در سیلندر و حرکت پیستون برای بالا بردن اجسام یا افراد استفاده می کند. این سیستم بر پایه اصل پاسکال عمل می کند که تغییر فشار در مایع را به طور یکنواخت منتقل می سازد. بالابر هیدرولیکی برای کاربردهای صنعتی و جرثقیل های خاص مناسب است.
بالابر هیدرولیکی مفصلی
این مدل که به بالابر بند انگشتی نیز معروف است، دارای بازوهای مفصلی است که امکان عبور از موانع و دسترسی به مناطق غیرقابل دسترسی را فراهم می کند. بالابر هیدرولیکی مفصلی قادر است تا ارتفاع حدود 45 متر کار کند و به دلیل چند بازو بودن، انعطاف پذیری بیشتری دارد.
بالابرهای هیدرولیک صنعتی
در جرثقیل های خاص و بالابرهای صنعتی نیز از سیستم فشار روغن برای بلند کردن بار استفاده می شود که قابلیت عملکرد دقیق و ایمن را فراهم می کند.
بالابر برقی
بالابرهای برقی را می توان در گروه های زیر قرار داد:
- بالابر زنجیره ای برقی: دارای موتور الکتریکی و چرخ زنجیر است و برای بارهای 0.1 تا 60 تن و ارتفاع 3 تا 120 متر مناسب است. بالابر زنجیره ای عملکرد پیشرفته، اندازه کوچک، وزن سبک و کارکرد آسان دارد.
- بالابر برقی سیم بکسل: شامل کاهنده، قرقره، قلاب و سایر اجزا است و سرعت بالابری آن 8 متر در دقیقه با ظرفیت 0.5 تا 10 تن است. این بالابر قابل استفاده در مسیرهای مستقیم، منحنی، پل و جرثقیل های مختلف است.
- بالابر برقی سبک اروپایی: برای جرثقیل های سقفی و دروازه ای طراحی شده و ظرفیت 1 تا 30 تن دارد. دارای ساختار مدولار و سبک برای نگهداری آسان است و عملکرد ایمن و راندمان بالایی ارائه می دهد.
- بالابرهای ضد انفجار: برای محیط های انفجاری با ظرفیت 0.5 تا 32 تن و ارتفاع 6 تا 30 متر طراحی شده است. این بالابرها ایمن و سبک هستند و بهره وری را در محیط های خطرناک افزایش می دهند.
- وینچ های برقی: شامل موتور الکتریکی، گیربکس و درام هستند و برای کشیدن بارهای سنگین عمودی، افقی یا مایل استفاده می شوند. تناژ رایج وینچ ها از 0.5 تا 30 تن است.

بالابرهای دستی
بالابر دستی با نیروی انسانی عمل می کند و معمولاً از زنجیر یا مکانیزم چرخ دنده برای بلند کردن بار استفاده می شود. این نوع بالابر در کارگاه های کوچک یا جایی که برق در دسترس نیست کاربرد دارد.
بالابرهای ریلی دستی
این بالابرها سبک و کم حجم هستند و روی ریل تک برای سطوح صاف نصب می شوند. ارتفاع کاری آن ها معمولاً بین 7 تا 14 متر است و به دلیل وزن سبک، جابجایی آسان و قیمت پایین، برای استفاده در ساختمان ها و محیط های هموار مناسب هستند. مدل های 2 و 4 ریل برای ارتفاعات بالاتر ساخته شده اند و سکوی کار بزرگتر و نوسانات کمتر دارند.
جمع بندی
انواع مدل جرثقیل ها بر اساس نوع، سیستم حرکتی و بالابر دسته بندی می شوند و هر کدام با ویژگی ها و قابلیت های خاص، برای کاربردهای صنعتی، ساختمانی و حمل بار مناسب هستند.